Эвслийн засгийн газар нь ихэнхдээ пропорциональ төлөөллийн системтэй улс орнуудад түгээмэл байдаг. Мөн Засгийн газар Парламентаас бус гүйцэтгэх танхимаас дангаар томилогддог улс оронд төдийлөн байдаггүй үзэгдэл юм. Жишээ нь, АНУ гэх мэт. Өөрөөр хэлбэл Засгийн Газар нь парламентаас байгуулагддаг улс оронд эвслийн засгийн газар байгуулагдах нь ховор байдаг .
Парламентийн системд Баруун Европоор түгээмэл байдаг эвслийн хэлбэрийн засгийн газартай орнуудын өөрчлөлтийн гурван төсөөлөгдэхүйн хэв загварыг үзье. Эхний бөгөөд хамгийн илэрхий хэв маяг нь бүлэг албатуудад одоогийн эрх баригчид нь хуучин сөрөг хүчнийхнээр бүхэлдээ халагдаж буй бүрмөсөн өөрчлөгдөл гэж нэрлэж болох юм. Өөрөөр хэлбэл t цагт засгийн газарт байсан бүх намууд нь албанаас авагдаж t+1 цагт өмнө нь сөрөг хүчин байсан нам ба намуудын эвслээс бүрдсэн шинэ засгийн газраар солигдоно. Нэг намын хөдөлмөрийн засгийн газар нэг намын консерватив засгийн газраар эсвэл уруугаар солигдсон Британий тохиолдол нь ийм бүр мөсөн өөрчлөлтийн хамгийн илэрхий жишээ юм.
Мөн, социалистууд ба PCF (French Communist Party) зэрэг төрөл бүрийн зүүн жигүүрийн холбоотнууд ба RPR (Rally for the Republic) ба UDF(Union for French Democracy) -ийн эвсэл солигдсон Францын туршлага өрсөлдөгч эвслүүдийн бүр мөсөн өөрчлөлтийн гэрч болжээ. Гэхдээ энэ сүүлийн тохиолдол нь тун онцгой учир нь удаан хугацааны туршид Ирланд, Норвеги, Щведэд мөн 1993 оны Японы тохиолдол шиг задралтай системд ч гэсэн бүрмөсөн өөрчлөгдөл нь ерөнхийдөө наад зах нь нэг нэг намын алтернативийг багтааж байсан юм.
Задралтай системд илүү их байдаг хоёрдах хэв маяг нь шинээр албанд орсон засгийн газар нь өмнөх засгийн газрын бүрэлдэхүүн байсан наад зах нь нэг намыг багтаасан байх заримдаг өөрчлөлтийн тухай юм. 1969 оноос хойш эрх барьж байсан засгийн газрууд нь жижиг FDP (Free Democratic Party)-г эвслийн туслах түншээр багтаасан байхад эвслийн гол түнш нь SPD (Social Democratic Party) ба SDU –SCU- гийн хооронд үе үе солигдож байсан Герман нь хамгийн тодорхой жишээ болно. Эвслийн солигдон буй түнштэй боловч 1977 оноос өмнөх CDA (Christian Democratic Appeal) ба дараа нь KBP эрх мэдэлд үргэлжлэн үлдэх хандлагатай байгаа Недерландын систем мөн энэ загварт хамаарна. Үнэндээ бол Герман ба Нидерландын өөрчлөлтийн хэв маягийн хоорондын гол ялгаа нь Нидерландын хувьд хамгийн том нь засгийн газарт үлдэх хандлагатай байсан бол Германы тохиолдолд жижиг намууд үлдэх хандлагатай байсан юм. Заримдаг өөрчлөлтийн хамгийн гайхалтай жишээ нь дайны дараах бараг бүх үеийн турших заримдаа цөөнхийн нэг намын засгийн газар, ихэвчлэн харьцангуй хувирагч олон намын эвслийн гол түнш болж 1946-1994 оны хоор онд үргэлжилсэн эрх барьж байсан СD (Christian Democratic)- тэй Италийн тохиолдол юм. Энэ утгаараа Италийн тохиолдол нь Нидерландынхтай ойролцоо бөгөөд гол ялгаа нь 1977 оноос өмнө KVP (The Catholic People's Party (Dutch : Katholieke Volkspartij; KVP)) нь эрх барьж байгаа эвсэлд ихэвчлэн цөөнх нь байгаагүй бол CDA ()-ын хувьд энэ нь 1981-1982 он байсан юм.
Нэг нам эсвэл намуудын эвсэл засгийн газрын хяналтад бүхэлдээ эсвэл хэсэгчлэн байдлаар автагдалгүйгээр удаан хугацааны туршид үлдсэн гуравдах хэв маяг нь италийн туршлагатай ойролцоо очих бөгөөд энэ нь өөрчлөлт огт байхгүй хэв маягюм. 1959 оноос хойш нэг ижил 4 намын эвсэл эрхийг барьсаар байгаа Щвейцарь нь удаан хугацааны туршид үл өөрчлөлтийн хамгийн том жишээ болно. Үл өөрчлөгдлийн ижил төстэй хэв маяг нь Сарторигийн ноёлох намын системүүд гэж нэрлэсэн Либерал ардчилснууд эрх мэдлийг бараг 40 илүү жил тогтмол барьсан 1955-1993 оны Японы тохиолдол, Конгресс нам 1977 онд анх ялагдах хүртлээ үргэлжлэн барьсан Энэтхэг, 1920-иод оноос PRI ноёлох байр суурь эзлэсээр ирсэн Мексик болно.
Shinebayar, 2011.April
No comments:
Post a Comment