Казакстанд Хүний эрх зөрчигдсөөр л...

БН Казакстан улс нь хуучин Зөвлөлт Социалист улсын бүрэлдэхүүнд байсан ба бидний нэгэн адил хэлж заншснаар посткоммунист улс юм. Манай улсын нийт хүн амын 4,2%г казакууд эзлэдэг.
АНУ-ын цагаан ордоны дэргэдэх дэлхийн хэмжээний гэгдэх судалгааны төв болох Freedom House- ын 2010 онд гаргасан тайланд Казакстан нь эрх чөлөөгүй чөлөөт бус орон гэж тусгагджээ. (улс төрийн эрх- 6, иргэний эрх чөлөөний хувьд индекс нь 5 байгаа).
Казакстан нь Ерөнхийлөгчийн засаглалтай улс ба төрийн тэргүүн нь засгийн газрын тэргүүн болдог. Хүйтэн дайны дараагаар тус улсыг тусгаар тогтносноос хойш удирдаж байгаа одоогийн ерөнхийлөгч Нурсултан Назарбаев ардчилсан гэх тодотголтой сонгуулиар удаа дараа сонгогдон хууль тогтоох болон шүүх байгуулагуудыг бие даасан бус байдлаар хяналтандаа байлгадаг байдал, Парламентийн доод танхимд сөрөг хүчний намуудын төлөөлөл байхгүй байгаа зэргээс олон улсын маш олон ажиглагчид гажуудсан тогтолцоотой байна хэмээн дүгнэсээр өдийг хүрчээ. . Түүний Засгийн Газар дур зоргоороо баривчлах хорих нь өнөөдөр ч үргэлжилсээр байгаа ба улс төрийн сөрөг хүчнээс ял асуух, урт удаан хугацаагаар сунжирсан хорих асуудлууд байсаар байна. 2005 оны 11сард New York Times- сэтгүүлийн нэгэн нийтлэлд “Хуучин Назарбаевийн сайд байсан сөрөг хүчний тэргүүн K. Нуркадилов төрийн дээд зэргийн гажуудан ялзарсан байдлыг нийтэд дэлгэснийхээ төлөө нас нөгчлөө.” хэмээн бичсэн байх юм. Түүний үхэл нь ерөнхийлөгчийн сонгуулиас 3 долоо хоногийн өмнө болжээ. 2004онд K. Нуркадиловыг гэнэтийн байдлаар сайдын албан тушаалаас нь огцоруулсан ба Назарбаев Казак албан хаагчдийг хахуульдан 1990онд газрын тосны ордыг АНУ-д зуучилсан гэсэн хуурамч мэдэгдэл хийж байжээ.
Мөн, Freedom House 2005онд болсон ерөнхийлөгчийн сонгууль хэвлэл мэдээллийн болон иргэний нийгмийн бүлгүүдийн бие даасан байдлыг бүрдүүлээгүй болсон гэж үзсэн. 9 сард “Vremya printing house”-тай гэрээ байгуулсан 7 сонингийн газрын хэвлэх гэрээг цуцласан ба хариу ямар нэгэн тайлбар өгөөгүй байна үүнтэй ижил Almaty дах хэвлэлийн компагиуын олон нийтэд хүргэх хэвлэлүүдийн захилгыг цуцлах арга хэмжээ явагдсан байна. Үүний дараа эдгээр сонины газруудын эрхлэгч редакторууд 7 хоногийн туршид өлсгөлөн зарлан ажил хаялт хийсний дүнд 5 сонин өөрийн хэвлэх зөвшөөрлийг авч чаджээ. Мөн бүх телевизүүд засгийн газарт хамааралтай пүүс компаниудад эзэмшигдсэн, сонингийн цөөхөн хувь нь л бие даасан мэдээлэл нийтлүүлэх эрхтэй байжээ. Интернетийн эрхийг ч хязгаарлан Казакын ерөнхийлөгчийн нэр хүндэд харшлах вэбсайтуудыг сонгуулийн өмнөх хэдэн саруудад хаасан байна.
Шашны эрхийн хувьд Үндсэн хуулинд шашны эрх чөлөө болон бусад томоохон шашны нийгэмлэгүүдэд нээлттэй элсэн дагах заалт байдаг. Ерөнхийдөө казакстаны нийгэмд дэх шашнууд өөр хоорондоо нөхөрсөг харилцаатайгаар оршин тогтноно гэсэн агуулгатай. Гэвч эдгээрийг үл харгалзан засгийн газар, орон нутгийн албан хаагчидын уламжлалт бус бүлгүүдийн шашинд хандах байдлыг улам өөгшүүлж байна. Үүний жишээ нь, 2006 оны 11 сарын 20нд гадаа хасах 0 хэмийн хүйтэн үед Карашай дүүрэг дэх Харе Кришна шашинтай 13 гэр бүлийн гэрийг цагдаа нар бульдозероор нураасан үйл явц юм. Цагдаа нар тэднийг цасан дунд өмсөх хувцасгүй үлдээсэн нь хувийн чанартай байсан гэж үзэж болохоор олон баримт байгаа юм. Нураах үйл явц болохоос өмнө халаалтын систем болон гэрлийг нь тасалсан байсан ба гэрийн томоохон эд хогшилуудыг ачааны машинд ачсан байна. Эсэргүүцэл үзүүлэн тэмцсэн 2 эрийг 15 цагдаа хүч нийлүүлэн баривчлан одсон байна. Дараа нь Нураалт болдог өдрийн талаар хариуцагч хорооны тэргүүн Amanbek Mukhashev: “Би энэ хэргийн тухай юу ч мэдэхгүй, амарч байсан, 12сараас ажилдаа эргэн орсон” гэж мэдэгджээ. Мөн үүний адил бусад холбогдох албан тушаалтнууд үл хүлээн зөвшөөрөн ямар ч хариуцлага хүлээгчгүй үлдсэн байна. 2008.1 сард шашны байгууллагуудын тухай хуулид шинээр нэмэгдсэн 164-р зүйлийн дагуу Нэгдлийн сүмийн номлогч Элизабета Дреничеваг цагдаа нар нууцаар баривчилсан. Телевизийн мэдээллэснээр, түүний сүмийн шашны гол онол болох "Тэнгэрлэг зарчим-ыг зааж байсных нь төлөө шоронд 2 жилийн хугацаатайгаар хоригдох шийтгэл авлаа гэж мэдэгджээ. Ерөнхийдөө энд шашны эрх чөлөөг олгодог боловч Исламын шашин нь тэргүүн зэргийн ач холбогдолтой гол шашин юм. Ийм байж Үндсэн Хуулиара ч тэр, улс орондоо ч тэр ардчилал, хүний эрх гэж тунхаглах шаардлага байна уу?

Shinebayar.Ch 2009.NUM

Харизматик лидерийн талаарх үзэл санаа

Олдос Хокелийг энд онцгойлон тэмдэглэж хэлэх хэрэгтэй. Тэрээр аливаа нийгэм харизматик лидерд захирагдах нь хэвийн үзэгдэл мөн гэсэн санааг гаргасан байна. Нэгэнт л нийгмийн шинж ийм учир түүнийг сайтар судлан авч үзэх хэрэгтэй. Түүний энэ үзэгдлийг орчин үеийн нилээд олон эрдэмтэд хүлээн зөвшөөрдөг.
Харизматик лидерийн үзэл санаа элитари ардчилалтай сонгодог утгаар нь холбосон хүн бол Германы нэрт эрдэмтэн хөрөнгөтний Маркс гэдэг Макс Вебер юм. Веберийн санаа хойч үеийн олон эрдэмтдийн үзэл санаанд ихээр нөлөөлсөн юм.
Аливаа нийгмийн орших ахуй ердийн хэлбэр нь зөрчил мөргөлдөөн юм. Чухал зөрчил, мөргөлдөөний үеэр аливаа нийгэм бүтээлч динамик шинжтэй болдог. Вебер простестант ёс зүйг чандлан шинжсэний үндсэн дээр капитализм бий болоход уг шашин шийдвэрлэх нөлөө үзүүлсэн болохыг тогтоосон юм. Түүний уг хандлагыг орчин үеийн эрдэмтэд хүлээн зөвшөөрч байна. Улс төрд сонгууль, эдийн засагт чөлөөт өрсөлдөөн байхыг зүй ёсны үзэгдэл гэж үзсэн. Өөрөөр хэлбэл байгалийн шалгарлаар зарим нийгэмд үйлчлэхийг сайшаан дэмжсан байдаг. Хэдийгээр нэг талаас ардчилсан нөгөө талаас Германы үндэсний онцлог улс төрийн соёлыг хүчтэй шүтэх болсон. Энэ нь улс төрийн сургаальд асар их нөлөөлсөн. Аливаа нийгэм удирдагч болон удирдуулагч гэсэн хоёр хэсгээс бүрддэгийг Вебер бүрэн хүлээн зөвшөөрсөн. Тиймээс нийгмийн уг шинжид нийцсэн элитари үзэл гаргахыг дэмжиж байсан. Герман улс хүчтэй лидерийг шүтсэн улс төрийн уламжлалтай болохыг онцлохын зэрэгцээ уг уламжлалыг тооцон үзэж түүний улс төрийн ирээдүйн тогтолцоог гаргаж ирэхийг Вебер онцгойлон дэмжсэн. Энэ үзлийг орчин үеийн ихэнх судлаачид онцлон тэмдэглэдэг ийм хандлагыг баримтлагчдын нэг Латин Америкийн эрдэмтэн Йелийн их сургуулийн профессор Хуан Линц юм. Линц ерөнхийлөгчийн ардчилал болон парланстийн ардчиллуудыг Латин Америкийн улс орнуудын жишээн дээр харьцуулан гаргаад ерөнхийлөгчийн ардчилал бүгд найрамдах ардчиллыг бодвол үр ашиг багатай болохыг тогтоосон. Өөрөөр хэлбэл Линц харизматик лидерт дулдуйтсан ардчиллыг төдийлөн эерэг талаас үнэлээгүй юм. Юутай ч тэрээр нийгэм элит болон удирдуулагч гэсэн хоёр ангиас бүрддэгийг лидерт дулдуйтсан элитар ардчиллыг үзэл санаа нилээд үндэсэрхэг санааг тусгасан байдаг. Ер нь өөрийн үзэл санааг ардчилсан бус гэж нэрлэх нэг ч эрдэмтэн, судлаачид хүн төрөлхтний түүхэнд гарч байгаагүй. Ардчилал хэмээх өргөн хүрээг хамарсан бүрхэг нэр томъёог орчин үеийн ихэнх судлаачид эерэг хийгээд сөрөг талаас нь тодорхойлсон байдаг. Ленин, Сталин, Гитлер, Муссолини нар бүгд л ардчиллын тухай ярьж бичсэн байлаа. Гэвч үнэн хэрэгтээ тэд хүн төрөлхтний түүхэнд байгаагүй ийм их цуст халдлагуудыг хийж байсан.
ХХ зууны Итали, Германы нэрт эрдэмтэн Роберт Михельс “Хөрөнгөтний ардчилалыг цорын ганц аргаар хамгаалж болох бөгөөд тэр нь бүх үндэстний итгэл найдвар болсон харизматик лидерээр удиррдуулсан тоталитари төр юм. Гагцхүү ийм л төр нийгэмд энх амгалан, сахилга батыг тогтоож чадна” гэжээ. Гэхдээ Михельс Шпенглер, Ницще, Сорель нар шиг хүчирхийллийн онолыг шүтэж байгаагүй. Дээрх эрдэмтдийг бодвол Михельс илүү тогтонги сургаалийг дэвшүүлсэн байдаг. Энэ сургаалынхаа ачаар Михельс Италийн эрдэмтэн Б.Муслолинмд хүндлэгдэн Перудже дэх их сургуульд профессор болж улс төрийн шинжлэх ухааны фашист факултет байгуулагдахад оролцсон төдийгүй Храче, Джиктель нартай хамт фашист төрийн загалмайлсан эцгүүдиын тоонд орох болсон байна. өөрийн амьдралын эцсийн мөчийг хүртэлд тэрээр Гитлер, Муссолиний маягийн харизматик лидерээр удирдуулсан төрийг хамгийн зохистой төрйин хэлбэр гэж үзэж байсн бөгөөд ийм төрийг тогтонги үндэстнүүд дэлхйин улс төрийн бодлогыг тодорхойлох болно гэдэгт өчүүхэнч эргэлзэж байгаагүй юм. Тэрээр 1936 онд нас басан ба түүний амьдралын сүүлийн үеүдэд Гитлер, Муссолин, Сталин нар Европыг захирч байлаа.

Гитлер хэрхэн Харизмат лидер болов?
Судлаач М. Бахуниний хэлснээр Герман бол Гитлерийг хүлээн авахад бэлэн байсан. Иймээс тоталитор дэглэм тогтооход Гитлерт ганцхан жил зарцуулагдсан. Мөн “Нам тэгэж хүсч байна, Улс орон тэгэж ингэж хүсч байна “ зэрэг лоозонгууд хэрэглэсэн нь тэр үед хувь хүний хариуцлага алга болж хамтын хариуцлага бий болсныг илтгэж байгаа юм. Фюрерийн хүсэл санааг хэрэгжүүлж байгаа хүн, намын эрх ашгийг хэрэгжүүлж байгаа хүнийг хэн ч хорьж байсангүй.
Германий удирдагч Гитлер өөрийнхөө төрийн барилгын бат бэхийг хадгалахын тулд өөрийгөө ба бусдын бодит байдлыг гуйвуулах харах байдалд хүргэж байсан. Гитлер бол бодит ертөнцөөс тасарч өөрсдийнхөө бий болгосон тэр ертөнцийг бодит байгаа юм шиг авч үздэг. Харизмат лидерийг тойрон хүрээлэн байгаа хүмүүс нь бодит байдлыг биш, өөрийнх нь хүсэлд тааруулж хүссэнээр нь ярьдаг учраас улам хурцаддаг. Бүх эрх мэдлийг нэг гарт төвлөрүүлж айдсын орчин үүсгэх нь эцсийн дүнд диктаторийг тойрсон хиймэл ертөнцийг үүсгэдэг байна.. Харизмат удирдагч бол нэг талаас өөрийгөө гоц гойд хэдий ч нөгөө талаас бусдыгаа сул дорой гэсэн сэтгэгдлийг орчин тойрныхондоо цаг ямагт төрүүлдэг.
Судлаач Э.Фромм Гитлерийн хувь хүний онцлогийг задлан дүгнээд түүний тэр харцны нууцыг тайлахыг оролдсон. Бүх гэрч нар Гитлер бол хүйтэн харцтай, түүний нүүр хүйтэн байдаг шиг нүд нь ч хүйтэн, ер нь түүнд дулаан байдал байгаагүй гэж дүгнэж байсан. Хүйтэн цэвдэг байдлыг илтгэсэн царай бол айдас төрүүлдэг шүү дээ. Зарим нэг нь бол айдсаас илүү гайхлыг төрүүлж байдаг. Яагаад Гитлер орчин тойрныхондоо ийм хүчтэй нөлөөлж чаддаг гэдэг талаар судлаач Э.Фромм хэд хэдэн хүчин зүйлийн гаргаж иржээ.
• Өөрийнхөө үзэл баримтлалд хувирашгүй итгэлтэй байдаг
• Үгсийн хэмнэл энгийн
• Жүжигчин авьяастай
• Өөрийн дуу хоолойны темперийг сайн эзэмшсэн, өөрийнхөө сэтгэлийн хөдлөлд хоолойныхоо өнгийн сайн тохируулж чаддаг
• Ер бусын ойтой
• Сэтгэлийн хөдөлгөөн нь үнэнээсээ
• Ямар ч сэдвээр хүнтэй чөлөөтэй ярьж чаддаг гэх мэт.
Гитлер “Германий сэргэн мандах дайнд ялах ” бүх хариуцлагыг өөр дээрээ авсан. Германий ард түмэн дуртайгаар түүнд бүх хариуцлагыг тохсон. “Фюрер юу хийхээ мэднэ, Фюрер эсуудлыг шийднэ, Фюрер бидэнд ялалтын авчирна” гэх мэт уриа лоозонгоо гол болгодог байв. Тийм учраас зарим судлаачид Гитлер нь Герман улсад нийтээрээ хариуцлагагүй байх механизмыг ажиллуулж эхэлсэн.Тийм учраас соёлтой арл түмнийг үг дуугуй захирагддаг мал болгосон гэсэн санаа ч мэр сэр сонсогдох нь зөв.

SHinebayar.Ch 2009.NUM

Либертарианист үзэл

“Би гэхээр төрийн дайсан. Бид гэхээр
төрийг бүрдүүлдэг”. Макс Штирнер

XX зууны эхэн үед дэлхийн ихэнхи улс орныг хамран өрнөсөн нийгэм, эдийн засгийн гүн гүнзгий хямрал нь төр нийгмийн бүхий л хүрээнд оролцох хэрэгтэй гэсэн үзэл санаа түгэн дэлгэрэхэд онцгой ихээр нөлөөлсөн байна. Үүний үр дүнд дээрхи орнуудад эдийн засаг дахь төрийн оролцоо ихээхэн өргөжин нийгмийн амьдралын бусад хүрээг ч хамран өрнөх болсон. Гэвч 1960-аад оны үед энэ хандлага нийгмийн практикт явуургүй болох нь нотлогдож, нийгмийн хүрээн дэх төрийн оролцоог эрс багасгах хэрэгтэй гэсэн үзэл давамгайлах болжээ.
Чухам нийгмийн энэхүү үзэл бодол дээр тулгуурлан XX зууны 60,70-аад оны үед либертарианизм хэмээх цоо шинэ үзэл суртал үүссэн байна. Либертарианист үзэл суртлын үндэс суурь нь XVIII зууны үеийн У.Годвин, Р.У.Эмерсон, Г.Д.Торо нарын зохиол бүтээлд тусгагдсан байдаг байна.
Харин орчин үеийн либертарианизмийг үндэслэгчийг Америкийн эрдэмтэн, улс төрийн философич Роберт Нозик гэж үздэг бөгөөд тэрээр 1974 онд бичсэн “Анархи ёс, төр ба утопи үзэл санаа” (Anarchy, state and utopia “New-York, 1974) зохиолдоо либертарианизмийн онолын үндэслэлүүдийг томьёолон гаргасан байна. Нозик өөрийн үзэл сургаалийг боловсруулахдаа юуны түрүүнд “хохирогчгүй гэмт хэрэг” болох янхандалт, хар тамхинд донтох, гомосексуализм зэргийг хуулиар зөвшөөрөх ёстой гэсэн үзлийг номолж байлаа.

Либертарианизм гол үзэл санаа
Либертарианизмизмийн гол бүрэлдэхүүн хэсэг нь хүний эрх, эрх чөлөөний тухай үзэл юм. Энэ үзэл дээр суурилан либертарианизмийн төрийн тухай сургаал гарч ирдэг. Нозик хүний эрх, эрх чөлөөг хувийн өмчийн нэг хэлбэр гэж үзсэн бөгөөд түүнийхээр аливаа хүн өөрийн авьяас чадвар хийгээд өөрөө өөрийнхөө эзэн нь болдог гэж үздэг. Энэ үзэл санаагаа номлохдоо сонгодог либерализмийг няцааж байв.
Либерализмийг шүүмжилсэн нь
Нозик сонгодог либерализмийн үзэл баримтлалыг нийгмийн практикт батлагдаагүй, хуурмаг үзэл санаа хэмээн үзэж байв. Үүнийгээ нотлохдоо хүмүүс төрөхдөө тэгш төрдөг гэсэн либерализмийн суурь үзэл санааг шүүмжлэн, хүний эрх дараах хоёр нөхцөл хангагдсан үед баталгаажиж бий болдог гэж үзсэн.
1. Аливаа хувь хүн бие хүн болон төлөвшиснөөр өөрөөр хэлбэл хүн үүргээ ухамсарлан, эрхээ эдлэх чадвартай болсон тохиолдолд
2. Бусад хүмүүсээр эрхээ хүлээн зөвшөөрүүлсэн тохиолдолд хүний эрх баталгааждаг гэж үзсэн.
Сонгодог либерализмтай адил тал
Дээрх нөхцлийн хоёрдахь нь буюу хүний эрх, эрх чөлөө бусад хүмүүсээр хүлээн зөвшөөрөгдсөн тохиолдолд баталгаажина гэсэн Нозикийн сургаал сонгодог либерализмтай давхцаж байгаа юм. Үнэндээ энэ үзлийг XVI-XVII зууны үеийн нэрт эрдэмтэд болох Т.Гоббс, Ж.Локк нарын хүмүүс өөрсдийн зохиол бүтээлдээ дэвшүүлж байсан. Харин Нозик хөгжлийн шинэ шатанд гаргасан хэрэг. Хүний эрх, эрх чөлөө бусад хүмүүсээр хүлээн зөвшөөрөгдсөн тохиолдолд баталгаажина гэсэн энэ үзэл орчин үед нэг хүний эрх чөлөө нөгөө хүний эрх чөлөөгөөр тодорхойлогдоно гэсэн нийгмийн тэнцвэржилтийн онол болж хувирсан байна.

Либертарианизмийн төрийн онол
Нозикийн хүний эрх, эрх чөлөөний үзэл дээр тулгуурлан либертарианизмийн төрийн онол гарч ирдэг. Өөрөөр хэлбэл нийгмийн тэнцвэржилтийг хангах нь төрийн үндсэн үүрэг мөн. Харин төр нийгмийн амьдралд, тэр дундаа эдийн засгийн амьдралд хутгалдах ёсгүй. “Хамгийн бага засагладаг” төр бол хамгийн сайн төрийн хэлбэр мөн гэсэн либертарианизмийн төрийн сургаал гарч ирдэг. Гэхдээ энэ үзлийг Нозик тухайн төр нь төрийн засаглалын хувьд хаант байна уу, бүгд найрамдах байна уу, язгууртны байна уу гэдгийг зарчмын хувьд ижил гэдгийг онцлон тэмдэглэж байлаа. Өөрөөр хэлбэл засаглалын хэлбэр ямар байхаас үл хамааран төр хамгийн бага засагладаг байх нь чухал юм.
Либертарианизмийн эдийн засгийн сургаал
Либертарианистүүд зах зээлийн эдийн засгийн харилцааг туйлчлан авч үздэг. Гэхдээ өмчийн харилцаа тэр дундаа хувийн өмчийн харилцааг онцгойлон авч үздэг. Нозик хэрэв хүн өөрийн хөдөлмөрийн үр шимээр олж авсан бол тухайн баялаг өмч хөрөнгийн үнэмлэхүй эзэн байх ёстой гэж сургажээ. Харин төр иргэдийн энэхүү харилцаанд хутгалдан орох ёсгүй. Учир нь төр өөрийн эрх хэмжээг нэмэгдүүлж бүх л нийгмийг мэдэлдээ байлгах сонирхолтой байв. Өөрөөр хэлбэл Оросын эрдэмдэн Ф.Татчев “Орос орон төрийн хувьд асар том, харин нийгмийн хувьд өчүүхэн жижиг” гэсэнтэй утга дүйж буй хэрэг. Хэдийгээр либертинист онол орчин үед ихээхэн өргөжих хандлагатай байгаа ч зарим нэг ноцтой дутагдлуудыг өөртөө агуулсаар байна. Энэхүү дутагдлууд нь либертарианист үзэл суртлын шинжлэх ухааны ач холбогдлыг бууруулахгүй нь ойлгомжтой.
Анархизм ба либертарианизм
Анархизмийн онолчид төр оршин байхыг зарчимын хувьд үгүйсгэдэг бол Либертарианистүүд хэдийгээр төр муу зүйл боловч нийгэмд оршин байх нь зайлшгүй гэж үздэг. Либертарианист төрийн онолын энэхүү үзэл санаа нь түүнийг анархист онолчдын сургаалаас зааглаж өгдөг.
Энэ үзэл суртлыг дэлгэрэнгүй мэдэхийг хүсвэл АНУ дахь либертари хүрээлэнгийн гүйцэтгэх захирал Д.Боазын бичсэн “Либертарианизм” номноос дээр дурьдсан:
1. Хувь хүний эрх чөлөө
2. Хамгийн бага засагладаг төр
3. Чөлөөт зах зээл,
4. Хувийн өмчийн эрх чөлөө зэрэг асуудлыг дэлгэрэнгүй мэдэж болно.
Ашигласан ном.
1. Н.Отгонбаяр. “Микромегас II буюу хожуу үеийн улс төрийн сэтгэлгээний түүх” .УБ.,2004 он

Shinebayar.Ch 2010.NUM

Бачимдмаар юм аа..

..Энэ хонхор дотор өөрөөс чинь гадна өөртэй чинь яг ижил эрхтэй сая гаруй хүн байгаа тул тэднийг хүндэтгэх хэрэгтэй. Ингэхээр худаг дээр ирсэн дарааллаараа тэвчээртэйхэн очэрлоод усаа авчих хэрэгтэй. Данх цай чанахын тулд гялгар уут, паприйшиг шатааж орчныхоо хүмүүсийг алах хэрэгтэй. Найрлаж хөгжилдөх нь зөв л дөө. Гэхдээ шөнийн 3цагт хашгичин орлилдон айл хөршийнхнийгөө сэрээж яахнав? Замын голд хүнтэй хөөрөлдөөд таг болчих нь гэдэг нь арай л сэрүүдэж байна.. ард чинь түмэн машин байна ш дээ. Усанд орох эсэх нь өөрийн чинь хэрэг боловч автобусанд гоц содон хир ханхлуулахаар бусад хүмүүст лав таатай биш.
Хог бол бушуухан хаяж салахын тулд “хог” гэж нэрлэгдсэн, гэхдээ төв талбай байтугай орцонд ч хогоо бүү хая, ядахнаа л харахад муухай. Туулд битгий машинаа угаа л даа, доохон талд бщчинь хүүхдүүд умбаж байна ш дээ.
Хотын иргэн байхын тулд хотын соёлтой байх ёстой. Энэ бол алхам тутамдаа уучлалт гуйсан, нахилзан бөхөлзсөн, машин ч юм уу гэхээр мангар байх тухай огт яриагүй. Ердөө л бие биендээ төвөг учруулахгүй байх тухай хэлж байна.
Таних танихгүй баахан үхсэн хүмүүсийн шавар дүрсээр хотыг минь дүүргэж оршуулгын газар шиг болгож байна. Ногоорч байгаа болгоныг заналтайгаар бульдозордож байна. Шатаасан гялгар уутны тогтогонд бүтэж үхлээ. Үнэр танарыг нь яаанааа, хаана очоод баачваа чи?

By Baabar.